ជីវប្ររត្តិនៃជីវសាស្ត្រ

ចំណុចចុងក្រោយនៃជីវសាស្ត្រក្នុងជំនឿសម័យទំនើបដែលបានលើកឡើង
គឺមានការបង្ហាញដោយលោកកាល​ហ្វ្រិនឌ្រិចបាឌិច(Karl Friedrich Burdach)
(1800),ហ្គុដហ្វ្រិដរ៉េនហូលត្រាវីរ៉េននុស(Gottfried Reinhold Treviranus)
(ជីវវិទូ ដឺលិនដិន នេឆឺ Der lebenden Natur, 1802), ហើយនិង ចេន-ប៉ាទីស្ទ
ឡាម៉ាក់(Jean-Baptiste Lamarck )​(ជលជីវសាស្ត្រ, 1802)។ វាគឺបានកត្រាឡើងដោយជនជាតិក្រិក និងភាសាក្រិក(Greek word βίος,
bios, "life"ដែលមានន័យថាជីវិត និងពាក្យខាងចុងថា-λογία, -logia, "study of"ដែលមានន័យថា (សិក្សាអំពី)។ទោះជាយ៉ាងនេះក្តីជីវសាស្ត្រទំនើបគឺមានទំនាក់ទំ នងជាមួយនិងការអភិវឌ្ឍន៍ថ្មីវិទ្យាសាស្ត្រមានការទាក់ទងរួមបញ្ចូលអំពីការសិក្សាតាំង ពីបុរាណកាលមក។ ទស្សនវិជ្ជាអំពីធម្មជាតិគឺបានសិក្សាមុនការសិក្សាអារ្យធម៌របស់ ម៊េសូប៉ូតាម៉ែ​របស់ ប្រទេសអ៊េស៊ីប ឥណ្ឌា និងចិន(Mesopotamia, Egypt, Indian subcontinent; China)​។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយភាពដើមនៃជីវសាស្ត្រ ទំនើប គឺខិត ជិតទៅរកការសិក្សាសម័យបុរាណរបស់ក្រិក(ancientGreece)។ នេះគឺជាការសិក្សាទូទៅអំពីវិជ្ជាពេទ្យមួយដែលមានលក្ខណះថយក្រោយ អារីស្តូត(Aristotle) គឺជាមនុស្ស ម្នាក់ដែលបានចូលរួមវិភាគទានយ៉ាងច្រើនក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ជីវសាស្ត្រ។ ជាពិសេស អ្វីដែលសំខាន់នោះគឺ​សៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រ នៃសត្វពាហនះ( History of Animals )​និងមានកិច្ចការផ្សេងៗជាច្រើនទៀតដែលគាត់បានបង្ហាញពីការសិក្សារៀនសូត្ររបស់ ធម្មជាតិវិទូ និងបានបង្ហាញនូវកិច្ចការជាច្រើនទៀនដែលជាចំនុចរួមនៃជីវសាស្ត្រ ដែលជា សហេតុកម្ម និងនានាភាពនៃជីវិត(ភាពផ្សេងៗគ្នា)។អ្នកស្នងរបស់អារីស្តូតគឺ លីចុម ហើយ និងស៊ឺប្រាស្តូ( Lyceum, Theophrastus,) បានសរសេរសៀវភៅជាច្រើនអំពីរុក្ខសាស្ត្រ ឬ ដែលហៅថាភូតគ្រាមសាស្ត្រដែលជាអ្វីមួយដែលសំខាន់ក្នុងការផ្តល់វិភាគទានទៅដល់ រុក្ខសាស្ត្របុ រាណដែលនៅរស់ ដែលមិនធ្លាប់មាននៅក្នុងពាក់កណ្តាលអាយុជីវិត។​ សេចក្តីសំខាន់នៅក្នុងការសិក្សា ហើយនិងការអភិវឌ្ឍន៍នៃជីវសាស្ត្រគឺត្រូវបាន តំឡើងឋានះដោយបន្ទាប់ពីមានការខិតខំប្រឹងប្រែងពីសំនាក់មនុស្សជាច្រើនដូចជា ក្រុមម៊ូស្លីម អាហ្វ្រូ-អារ៉ាប់ និងអាល់-ចាហ៊ីស( Muslim physicians; Afro-Arab ; al-Jahiz )(781–869) សិក្សាអំពីសត្វសាស្ត្រ។ជីវិតវិទូ ហ្គូឌីស(Kurdish )និងអាល់-ឌីណាវ៉ារី ( Al-Dinawari )(828–896) សិក្សាអំពីរុក្ខសាស្ត្រ។ គ្រូពេទ្យ ផឺសៀន( Persian ) និងរ៉ាស៊ីស (Rhazes)(865–925)បានសិក្សាអំពីកាយវិភាគ។ទស្សនវិទូទាំនេះគឺមានការល្អិត ល្អន់ ណាស់ក្នុងការ ពង្រីកនិងពង្រឹងនូវប្រព័ន្ធនិងទ្រឹស្តីជីវសាស្ត្រក្រិក។ វិជ្ជាពេទ្យត្រូវ បាន សិក្សាដោយយកចិត្តទុកដាក់ដោយអ្នកប្រាជ្ញសញ្ជាត្តិអ៊ីស្លាមដែលបាន ធ្វើការនៅ ប្រទេសក្រិកគឺស្របពេលដែលអារីស្តូនបានគិតនិងយកចិត្តទុកដាក់លើ ប្រវត្តិសាស្ត្រ នៃធម្មជាតិនេះ ជាពិសេសនោះគឺនៅពេលដែលមានការលើកកំពស់ឋានានុក្រមនៃជីវិត។
ជីវសាស្ត្រត្រូវបានវិវឌ្ឍន៍យ៉ាងរហ័សជាមួយនិងវិនាដ្ឋកម្មដែលធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនៃអតិ សុខុមទស្សន៍ (microscope)របស់​ អាន់តូនី វ៉ាន់លីវេនុក( Antony van Leeuwenhoek)។ ស្ពែម៉ាតូសូអីត ប្រភពមេរោគនិងអ៊ិនហ្វូសូរៀដែលវាត្រូវបានរកឃើញ ដោយសាស្ត្រា ចារ្យមួយរូប ដែលបានបង្ហាញពីភាគតូចល្អិតបំផុតនៃជីវិត។ ការអង្កេតមួយ របស់លោកចេន សាមើដាម( Jan Swammerdam ) ដែលជាការចាប់អារម្មណ៍ លើបាណកសាស្ត្រ (ការសិក្សាអំពីសត្វល្អិត) ដែលបានសិក្សា លើចំនុចដើម ដំបូងនៃភាគល្អិតដោយការធ្វើកាយវិភាគនិងជីវប្រវត្តិផ្សេងៗ៕